Εγκύκλιο σχετικά με τον νόμο 4591/2019 (ΦΕΚ 19/Α/12.02.2019) που αφορά στην ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας ΕΕ (2016/2102) του ΕΚ και του Συμβουλίου, της 26ης Οκτωβρίου 2016, για την προσβασιμότητα των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα έστειλε το Υπουργείο Εσωτερικών.
Οπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, οι τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα του διαδικτύου και της κινητής τηλεφωνίας έχουν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην κοινωνική και οικονομική ζωή και στις συναλλαγές των πολιτών με τους οργανισμούς του δημόσιου τομέα. Η απρόσκοπτη πρόσβαση όλων των πολιτών στους ιστότοπους και τις εφαρμογές των φορέων του δημοσίου για φορητές συσκευές συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για την εξυπηρέτηση των αρχών της χρηστής διοίκησης και του δημοσίου συμφέροντος εντός του πλαισίου της ενιαίας ψηφιακής αγοράς.
Τα παραπάνω ρυθμίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο από την Οδηγία (ΕΕ) 2016/2102, με την οποία παρέχεται το θεσμικό πλαίσιο για την προσβασιμότητα στους ιστότοπους των οργανισμών του δημόσιου τομέα και στις εφαρμογές για φορητές συσκευές, με ιδιαίτερη έμφαση στα άτομα με αναπηρία.
Στην εθνική έννομη τάξη το ευρωπαϊκό κεκτημένο περί ηλεκτρονικής προσβασιμότητας ενσωματώθηκε με το Νόμο 4591/2019 (ΦΕΚ 19/Α/12.02.2019), ο οποίος εισάγει ένα ολοκληρωμένο σύστημα εφαρμογής και παρακολούθησης των παρεμβάσεων εκείνων που θα διευκολύνουν την αλληλεπίδραση των ατόμων με αναπηρία με τους ιστότοπους και τις εφαρμογές για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα. Ο Νόμος επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα τους χρήστες των υπηρεσιών του δημοσίου, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, στην ημεδαπή ή στην αλλοδαπή, συμπεριλαμβανομένων και των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. Προβλέπεται, επίσης, η συμμετοχή της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), ως κοινωνικού εταίρου της πολιτείας σε ζητήματα καταπολέμησης των διακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρίες και προστασίας των συνταγματικών και διεθνών δικαιωμάτων τους, με την παροχή γνώμης.
Η εισαγωγική αυτή εγκύκλιος παρέχει διευκρινίσεις στους οργανισμούς του δημόσιου τομέα, αναφορικά με τις υποχρεώσεις τους για την προσβασιμότητα όπως απορρέουν από το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο και δίνει οδηγίες για την καταγραφή των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημοσίου τομέα στη βάση δεδομένων του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης.
Περιλαμβάνονται οι ακόλουθες ενότητες:
Α. Γενικά (Πεδίο Εφαρμογής, Ορισμοί),
Β. Απαιτήσεις προσβασιμότητας/τεκμήρια συμμόρφωσης-εξαιρέσεις,
Γ. Συμμόρφωση των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές του δημοσίου τομέα.
Α. ΓΕΝΙΚΑ
Πεδίο Εφαρμογής:
Στο πεδίο εφαρμογής του Νόμου εμπίπτουν οι οργανισμοί του δημοσίου τομέα, ήτοι: το Κράτος, κατά την έννοια της περίπτωσης στ’ της παρ. 1 του άρθρου 14, του Ν. 4270/2014 (Α’ 143), δηλαδή:
η Προεδρία της Δημοκρατίας, τα Υπουργεία, οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και οι Ανεξάρτητες Αρχές χωρίς νομική προσωπικότητα,
οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού), δηλαδή οι Δήμοι και οι Περιφέρειες,
οι οργανισμοί δημοσίου δικαίου, σύμφωνα με το γενικό ρυθμιστικό πλαίσιο που ισχύει για τις δημόσιες συμβάσεις (ν. 4412/2016) και
οι ενώσεις που σχηματίζονται από μία ή περισσότερες από τις αρχές αυτές ή από έναν ή περισσότερους από τους οργανισμούς δημοσίου δικαίου, εφόσον οι ενώσεις αυτές έχουν συσταθεί για τον συγκεκριμένο σκοπό της κάλυψης αναγκών γενικού συμφέροντος που δεν έχουν βιομηχανικό ή εμπορικό χαρακτήρα.
Επίσης, στην παρ. 2 αναφέρονται οι εξαιρέσεις από την εφαρμογή του παρόντος. Συγκεκριμένα, εξαιρούνται:
(α) οι ιστότοποι και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων και των θυγατρικών τους, καθώς και άλλων φορέων ή των θυγατρικών τους που εκπληρώνουν αποστολή ραδιοτηλεοπτικής εκπομπής δημόσιας υπηρεσίας,
(β) οι ιστότοποι και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές των Μ.Κ.Ο. που δεν παρέχουν υπηρεσίες βασικές για το κοινό ή υπηρεσίες που εξειδικεύονται στην κάλυψη των αναγκών των ατόμων με αναπηρίες ή προορίζονται για τα άτομα αυτά,
(γ) ιστότοποι και εφαρμογές για φορητές συσκευές που ακολουθούν συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές, όπως αποτυπώνονται στο Νόμο (παρ. 3, άρθρο 2).
Ορισμοί:
Αναπηρία: Σύμφωνα με τον ορισμό που καταγράφεται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η αναπηρία είναι ένα σύνθετο και μεταβαλλόμενο φαινόμενο που οφείλεται στην αλληλεπίδραση των προσωπικών χαρακτηριστικών του ατόμου και των χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος εντός του οποίου ζει. Υφίσταται μια αλληλένδετη σχέση μεταξύ περιβάλλοντος και αναπηρίας και πρέπει να εξετάζεται κατά πόσο το άτομο μπορεί να λειτουργήσει σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον φυσικό ή ηλεκτρονικό. Η προσβασιμότητα καθορίζει το εύρος και τη μορφή απόλαυσης των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία.
Άτομα με αναπηρίες (ΑμεΑ): Τα άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, ψυχικές, διανοητικές ή αισθητηριακές δυσχέρειες, οι οποίες, σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια, ιδίως θεσμικά, περιβαλλοντικά, ή εμπόδια κοινωνικής συμπεριφοράς, μπορεί να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή των ατόμων αυτών στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους.
Εφαρμογές για φορητές συσκευές: Το λογισμικό εφαρμογών που σχεδιάζεται και αναπτύσσεται από τις δημόσιες οργανώσεις ή για λογαριασμό τους για χρήση από το ευρύ κοινό, τους υπαλλήλους και τους εργαζομένους στους οργανισμούς του δημόσιου τομέα σε φορητές συσκευές, όπως έξυπνα τηλέφωνα και ταμπλέτες. Στις εφαρμογές για φορητές συσκευές δεν περιλαμβάνεται το λογισμικό που ελέγχει τις εν λόγω συσκευές (λειτουργικά συστήματα για φορητές συσκευές) ή το ίδιο το λογισμικό.
Προσβασιμότητα: Οι αρχές και οι τεχνικές που πρέπει να τηρούνται κατά τον σχεδιασμό, την κατασκευή, τη λειτουργία, τη συντήρηση και την επικαιροποίηση των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές, προκειμένου να καθίστανται προσβάσιμοι στους χρήστες, ιδίως στα άτομα με αναπηρίες.
Ηλεκτρονική Προσβασιμότητα: Η δυνατότητα πρόσβασης κάθε πολίτη σε ιστότοπους και εφαρμογές για φορητές συσκευές που αναπτύσσονται και λειτουργούν από οργανισμούς του δημόσιου τομέα ή υπό την εποπτεία αυτών.
Χρήστης: Ως χρήστης νοείται κάθε φυσικό πρόσωπο, συμπεριλαμβανομένων και των υπαλλήλων και λειτουργών των οργανισμών του δημόσιου τομέα που χρησιμοποιούν τους ιστότοπους και τις εφαρμογές για φορητές συσκευές στο πλαίσιο άσκησης των αρμοδιοτήτων τους.
Πράκτορας χρήστη: Οποιοδήποτε λογισμικό που ανακτά και παρουσιάζει περιεχόμενο ιστού σε χρήστες, όπως λογισμικό πλοήγησης στον ιστό (web browser).
Δυσανάλογη επιβάρυνση: Τα μέτρα εκείνα που προκαλούν υπέρμετρο οργανωτικό ή οικονομικό ή δημοσιονομικό βάρος και θέτουν σε κίνδυνο την ικανότητα της οικείας δημόσιας οργάνωσης να ασκεί τις προβλεπόμενες, κατά περίπτωση, αρμοδιότητες ή να εκπληρώνει τους καταστατικούς ή οργανικούς σκοπούς της.
Β. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ/ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ – ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ
Γενικές πληροφορίες για την προσβασιμότητα:
Οι ιστότοποι και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές των φορέων του δημοσίου τομέα θα πρέπει να σχεδιάζονται, να αναπτύσσονται, να λειτουργούν και να συντηρούνται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της προσβασιμότητας και των επιμέρους αρχών αυτής: αντιληπτικότητα, χρηστικότητα, κατανοησιμότητα και στιβαρότητα (άρθρο 4). Οι ιστότοποι και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές των δημοσίων οργανώσεων μπορούν να είναι προσβάσιμοι στο σύνολο ή σε κάποια τμήματά τους.
Για λόγους διευκόλυνσης της συμμόρφωσης των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα στις απαιτήσεις προσβασιμότητας, προτείνεται με την παρούσα ρύθμιση η πρόβλεψη τεκμηρίων συμμόρφωσης στα εναρμονισμένα πρότυπα ή τις ρήτρες αυτών που καταρτίζονται και δημοσιεύονται, σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο, στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε.
Εφόσον δεν έχουν δημοσιευτεί τα σχετικά στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προσβάσιμες εφαρμογές, στο σύνολό τους ή μερικώς, θεωρούνται εκείνες που συμμορφώνονται με τις προαναφερθείσες αρχές της προσβασιμότητας. Ομοίως, προσβάσιμοι θεωρούνται οι ιστότοποι που πληρούν συνολικά ή τμηματικά τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού προτύπου EN 301 549 V1.1.2 (2015-04) ( παρ. 1, 2 & 3,άρθρο 6).
Οι οργανισμοί του δημόσιου τομέα έχουν την υποχρέωση να εφαρμόζουν τις απαιτήσεις προσβασιμότητας, όπως αυτές αναγράφονται στο άρθρο 4, στο βαθμό που η συμμόρφωση σε αυτές δεν συνεπάγεται δυσανάλογη επιβάρυνση (παρ. 1, άρθρο 5) για τη δημόσια οργάνωση.
Παρόλα αυτά, οι δημόσιες οργανώσεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη τα κάτωθι:
(α) ο προσδιορισμός της δυσανάλογης επιβάρυνσης γίνεται με συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία προσδιορίζονται ρητά στο Νόμο (παρ. 2 & 3, άρθρο 5),
(β) οι οργανισμοί του δημόσιου τομέα θα πρέπει να προβούν σε εκτίμηση και αξιολόγηση του βαθμού στον οποίο η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας συνεπάγεται δυσανάλογη επιβάρυνση και
(γ) σε κάθε περίπτωση, η μερική ή ολική αποχή από τη συμμόρφωση στις απαιτήσεις προσβασιμότητας αιτιολογείται όταν συντρέχουν εξαιρετικές περιπτώσεις. Στο πλαίσιο αυτό, ο οργανισμός οφείλει στη Δήλωση Προσβασιμότητας (βλ. παρακάτω):
να αιτιολογεί ειδικώς τους λόγους της δυσανάλογης επιβάρυνσης,
να προτείνει εναλλακτικές επιλογές προσβασιμότητας (ενδεικτικά αναφέρεται η τηλεφωνική επικοινωνία) και
να αναφέρει τα μέρη των απαιτήσεων προσβασιμότητας με τα οποία δεν ήταν δυνατή η συμμόρφωση (παρ. 4, άρθρο 5).
Γ. ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΙΣΤΟΤΟΠΩΝ & ΤΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΓΙΑ ΦΟΡΗΤΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ
1.Δήλωση προσβασιμότητας
Οι ιστότοποι και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές που θεωρούνται προσβάσιμες θα πρέπει να διαθέτουν Δήλωση Προσβασιμότητας (άρθρο 7). Στη Δήλωση Προσβασιμότητας θα πρέπει να αναφέρεται με σαφήνεια αν ο ιστότοπος ή/και οι εφαρμογές των οργανισμών του δημόσιου τομέα είναι προσβάσιμοι στο σύνολό τους ή σε κάποια τμήματά τους.
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι επισκέπτες των ιστότοπων θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ανατρέχουν εύκολα στη Δήλωση Προσβασιμότητας, προτείνονται τα εξής:
είτε να περιλαμβάνεται σύνδεσμος προς τη Δήλωση Προσβασιμότητας σε εμφανές σημείο στην αρχική σελίδα του ιστότοπου,
είτε ο σύνδεσμος να βρίσκεται σε κάθε ιστότοπο, π.χ. σε στατική κεφαλίδα ή στατικό υποσέλιδο.
Η Δήλωση Προσβασιμότητας είναι δυναμικό κείμενο, το οποίο επικαιροποιείται αμελλητί σε κάθε ουσιώδη μεταβολή του ιστότοπου και των εφαρμογών και, σε κάθε περίπτωση, σε ετήσια βάση (παρ.1, άρθρο 7).
Η Δήλωση Προσβασιμότητας έχει τυποποιημένη μορφή και περιεχόμενο (παρ. 2, 4 & 5, άρθρο 7, Εκτελεστικές Πράξεις). Για το υπόδειγμα της Δήλωσης Προσβασιμότητας παρακαλείσθε να ανατρέξετε στον εξής σύνδεσμο: https://mhdisef.minadmin.gov.gr/repository.php
Μητρώο Δημοσίων Ιστότοπων και Εφαρμογών (ΜΗ.Δ.ΙΣ.ΕΦ.)
Στη Γενική Διεύθυνση Δημόσιων Οργανώσεων του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης τηρείται Μητρώο Δημοσίων Ιστότοπων και Εφαρμογών (ΜΗ.Δ.ΙΣ.ΕΦ.) των οργανισμών του δημόσιου τομέα (παρ. 1, άρθρο 8), στο οποίο εντάσσονται οι ιστότοποι και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές που πληρούν τις απαιτήσεις προσβασιμότητας.
Όλοι οι ιστότοποι και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές έχουν την υποχρέωση να καταγραφούν στη βάση δεδομένων του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης ανεξαρτήτως του αν πληρούν τις προϋποθέσεις προσβασιμότητας ή όχι.
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι πρόκειται για την πρώτη εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου περί προσβασιμότητας, η ένταξη στο ΜΗ.Δ.ΙΣ.ΕΦ. θα γίνει σταδιακά και με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
Συγκεκριμένα:
Α’ ΦΑΣΗ:
Στόχο της προπαρασκευαστικής φάσης αποτελεί η καταγραφή των ιστότοπων και των εφαρμογών των οργανισμών του δημοσίου για φορητές συσκευές. Η καταγραφή θα γίνει ως εξής:
(α) οι οργανισμοί του δημόσιου τομέα υποχρεούνται (παρ. 5, άρθρο 8) να ορίσουν με απόφαση του οργάνου διοίκησής τους έναν/μία (1) υπάλληλο κλάδου ΠΕ ή ΤΕ Πληροφορικής, ο/η οποίος/α:
θα παρέχει τεχνική, διαδικαστική και οργανωτική υποστήριξη στον φορέα του για την εφαρμογή του Νόμου 4591/2019 και
θα αποτελεί το σημείο επαφής με τη Γενική Διεύθυνση Δημόσιων Οργανώσεων του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης και τη Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Πολιτικής του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης.
Στην απόφαση ορισμού θα αναγράφονται: το ονοματεπώνυμο, ο κλάδος, η οργανωτική μονάδα του φορέα στην οποία υπηρετεί, τα στοιχεία επικοινωνίας του/της ορισμένου/ης υπαλλήλου (τηλέφωνο, διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου) και η κεντρική διεύθυνση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας του φορέα στον οποίο υπηρετεί (π.χ. διεύθυνση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας κεντρικού πρωτοκόλλου).
Η απόφαση ορισμού κοινοποιείται στις αρμόδιες μονάδες του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης και του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, στις εξής διευθύνσεις ηλεκτρονικής αλληλογραφίας:
mhdisef@ydmed.gov.gr και gsdp.evaluation@mindigital.gr
Οι υπάλληλοι που έχουν οριστεί θα πρέπει να εγγραφούν στο ΜΗ.Δ.ΙΣ.ΕΦ. (https://mhdisef.minadmin.gov.gr/) Σχετικές οδηγίες παρατίθενται στο εγχειρίδιο εγγραφής.
(β) οι υπάλληλοι που έχουν οριστεί θα πρέπει να καταγράψουν τα στοιχεία των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές του φορέα τους στο ΜΗ.Δ.ΙΣ.ΕΦ.
(γ) Προθεσμία: Ως καταληκτική προθεσμία για την ολοκλήρωση των βημάτων (α) και (β) ορίζεται η 22η Απριλίου 2019.
Β’ ΦΑΣΗ:
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι ιστότοποι των φορέων του δημοσίου τομέα και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές υποχρεούνται να καταστούν προσβάσιμοι στο σύνολό τους εντός των χρονικών ορίων που θέτει ο Νόμος 4591/2019 (άρθρο 13). Αναλυτικότερα:
(α΄ κατηγορία) οι ιστότοποι που έχουν δημοσιοποιηθεί από τις 24 Σεπτεμβρίου 2018 και μετά, οφείλουν να συμμορφώνονται με τις προϋποθέσεις περί προσβασιμότητας έως και τις 23 Σεπτεμβρίου 2019,
(β’ κατηγορία) οι ιστότοποι που έχουν δημοσιοποιηθεί μέχρι και τις 23 Σεπτεμβρίου 2018, οφείλουν να πληρούν τις προϋποθέσεις περί προσβασιμότητας έως και τις 23 Σεπτεμβρίου 2020 και
(γ’ κατηγορία) οι εφαρμογές για τις φορητές συσκευές οφείλουν να συμμορφώνονται με τις σχετικές διατάξεις έως και τις 23 Ιουνίου 2021.
Γ΄ΦΑΣΗ:
Οι ιστότοποι και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα θα εγγραφούν στο ΜΗ.Δ.ΙΣ.ΕΦ. με συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία θα κοινοποιηθεί με Κοινή Απόφαση μεταξύ των Υπουργών Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Επικοινωνίας, ύστερα από γνώμη της Ε.Σ.Α.μεΑ. (παρ. 4, άρθρο 8).
Μετά την έκδοση της ΚΥΑ θα επακολουθήσει σχετική εγκύκλιος.
Η Υπουργός
Μαρία – Ελίζα Ξενογιαννακοπούλου