Πολιτική και αυτοδιοικητική «θύελλα» προκάλεσε η απόφαση της κυβέρνησης να διαγράψει χρέος ύψους 2,4 εκατ, ευρώ του δήμου Σαλαμίνας προς την ΕΥΔΑΠ, ανακοινώνοντας, παράλληλα πλήθος εκδηλώσεων για τον εορτασμό των 2.500 χρόνων από την Μάχη των Θερμοπυλών και τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας.
Για το θέμα τοποθετήθηκε θετικά τόσο η δημοτική Αρχή Σαλαμίνας, όσο και η Περιφέρεια Αττικής ωστόσο, έντονος ήταν ο διάλογος στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ και στην εκπομπή του Άρη Πορτοσάλτε, όπου ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος δεσμεύτηκε να δώσει στη δημοσιότητα τον κατάλογο των Δήμων, που λόγω χρεών, θα επωφεληθούν της νομοθετικής ρύθμισης και του προγράμματος των 40 εκατομμυρίων, ώστε να καταστούν λειτουργικοί.
Θυμίζουμε ότι η aftodioikisi.gr είχε παρουσιάσει σε ρεπορτάζ της περιπτώσεις Δήμων που μπήκαν σε επιτήρηση καθώς δυσκολεύονταν ακόμη και να ανταποκριθούν στις βασικές υποχρεώσεις τους.
Το νομικό πλαίσιο στο οποίο βασίζεται η συγκεκριμένη απόφαση «σταθμός»
Το 2013 οι «Θεσμοί» κατέστησαν σαφές προς την ελληνική κυβέρνηση ότι, παρά τις οικονομικές δυσκολίες που περνά η χώρα, δεν μπορεί να χρεοκοπήσει κανένα τμήμα του κράτους. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εκ των πραγμάτων, είναι τμήματα του δημοσίου τομέα, ανήκουν στον κρατικό κορμό και ως εκ τούτου δεν επιτρέπεται να αφεθούν στην τύχη τους, να χρεοκοπήσουν και να κλείσουν, κατά την ίδια λογική που δεν ήταν δυνατόν να κηρύξει πτώχευση το ελληνικό κράτος από τη στιγμή που είχε μπει σε καθεστώς μνημονίων.
Η απαίτηση των «Θεσμών» μετουσιώθηκε σε νόμο (4111/13, υπ. Εσωτερικών Ευρ. Στυλιανίδης). Στη συνέχεια στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων προβλέφθηκε το άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού του Υπουργείου Εσωτερικών αρχικά με την ονομασία «Λογαριασμός Εξυγίανσης ΟΤΑ» (αρ.76 ν.4316/14 Κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου με υπουργό Εσωτερικών τον κ. Αργ. Ντινόπουλο).
Ο λογαριασμός αυτός ακολούθως μετονομάσθηκε σε «Λογαριασμό Οικονομικής Ενίσχυσης ΟΤΑ» (αρ.199 ν.4555/18, Κυβέρνηση Τσίπρα με υπουργό Εσωτερικών τον κ. Πάνο Σκουρλέτη), με σκοπό την χρηματοδότηση των ΟΤΑ που αδυνατούν να ισοσκελίσουν τον προϋπολογισμό τους και να λάβουν από οπουδήποτε οιοδήποτε δάνειο. Οι Δήμοι αυτοί προκειμένου να αποφευχθεί η χρεοκοπία τους υπάγονται με βάση την προαναφερθείσα νομοθεσία σε πρόγραμμα εξυγίανσης, μετά και την εξάντληση δυνατότητας δανεισμού τους, σύμφωνα με το άρθρο 43 του ν.4325/15 (Κυβέρνηση Τσίπρα, υπ. Εσωτερικών Νίκος Βούτσης).
Από πού αντλούνται τα χρήματα
Ο λογαριασμός αυτός χρηματοδοτείται σε ετήσια βάση από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) και συγκεκριμένα σε ποσοστό 2% επί αυτών που αποδίδονται στους Δήμους και τις Περιφέρειες. Το παραπάνω ποσοστό μπορεί να μεταβληθεί κατόπιν σχετικής εισήγησης του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ, αφού λάβει υπόψη το πιστωτικό υπόλοιπο του Λογαριασμού. (Για το έτος 2020 το ποσοστό χρηματοδότησης διαμορφώθηκε στο 0,57%, λόγω ύπαρξης αδιάθετων πιστώσεων από τα προηγούμενα έτη)
Η περίπτωση της Σαλαμίνας
Στις 18 Απριλίου 2019 ο τότε υπουργός Εσωτερικών κ. Αλέξης Χαρίτσης, σε συνεργασία με την τότε Δήμαρχο Σαλαμίνας κ. Ισιδώρα Νάννου- Παπαθανασίου υπέγραψαν με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, Προγραμματική Συμφωνία Οικονομικής Υποστήριξης καθώς «επί του σχεδίου Προϋπολογισμού οικονομικού έτους 2019 του Δήμου Σαλαμίνας, προκύπτει ότι αυτός υποβλήθηκε ελλειμματικός. Όμως εκ του νόμου, ο Προϋπολογισμός εκάστου ΟΤΑ πρέπει να είναι τουλάχιστον ισοσκελισμένος. Ως εκ τούτου, απαιτείται η πρόσβαση του Δήμου Σαλαμίνας στον Λογαριασμό Οικονομικής Ενίσχυσης ΟΤΑ του αρ. 4Β του ν. 4111/13. Προκειμένου να προσδιοριστεί το ύψος ποσού ενίσχυσης του Δήμου και καταστεί νομίμως δυνατή η χρηματοδότησή του από τον Λογαριασμό αυτόν, καταρτίζεται η προγραμματική συμφωνία στα αρ. 200 και 210 του ν. 4555/18»
Το χρέος του Δήμου Σαλαμίνας προς την ΕΥΔΑΠ δημιουργήθηκε επειδή για τα έργα αποχέτευσης που έγιναν από το 2005 και μετά, έπρεπε να καταβάλλεται στην εταιρεία ύδρευσης το τέλος αποχέτευσης (22%). Το τέλος αποχέτευσης δεν εισπράχθηκε ποτέ από τους δημότες με ευθύνη των δημοτικών αρχών, με αποτέλεσμα πλέον να χρειάζεται η συγκεκριμένη παρέμβαση.
Η θέση του σημερινού Δημάρχου
Ο δήμαρχος Σαλαμίνας Γ. Παναγόπουλος σε ανακοίνωσή του αναφέρεται στο θέμα και παραθέτει λεπτομέρειες και οικονομικά στοιχεία για το πώς φτάσαμε σε αυτή την απόφαση. Όπως λέει:
«Ο Δήμος Σαλαμίνας λόγω της οικονομικής του κατάστασης με απόφαση του Υφυπουργού Εσωτερικών και Διοικ. Αποκέντρωσης (ΦΕΚ 2518Β/20.11.2015) υπήχθη υποχρεωτικώς στο Πρόγραμμα Εξυγίανσης του αρ. 174 Ν. 4270/2015. Στο πρόγραμμα αυτό παρέμενε και λόγω συνέχισης των οικονομικών προβλημάτων στις 18.04.2019 συνήφθη μεταξύ του τότε Υπουργού Εσωτερικών και του Δήμου Σαλαμίνας προγραμματική συμφωνία οικονομικής υποστήριξης για το οικον. Έτος 2019, σύμφωνα με τα αρ. 200 και 210 του ν. 4555/2018.
Εκτός των υπολοίπων οφειλών του Δήμου, υφίσταται οφειλή προς την ΕΥΔΑΠ απορρέουσα εκ του αρ. 13 Ν. 1068/1980, ήτοι αφορούσα το ποσοστό 22% υπέρ της Ε.Υ.Δ.Α.Π. για την αντιμετώπιση των δαπανών λειτουργίας και συντήρησης του δικτύου αποχέτευσης. Η Ε.Υ.Δ.Α.Π. με το αρ. 25467/11.12.2019 έγγραφο της προς τον Δήμο μας απέστειλε 4 τιμολόγια εκ της ως άνω οφειλής συνολικού ύψους με Φ.Π.Α. 2.461.917,52 ΕΥΡΩ.
Το ποσό αυτό ήταν αδύνατον να αποπληρωθεί από τους ίδιους πόρους του Δήμου λόγω της οικονομικής του κατάστασης. Έτσι, απευθυνθήκαμε στο Υπουργείο Εσωτερικών και ζητήσαμε την παράταση και τροποποίηση της προγραμματικής συμφωνίας που είχε συναφθεί το 2019, ώστε να συμπεριλάβει και την εν λόγω οφειλή, ώστε να μπορέσουμε να συντάξουμε προϋπολογισμό για το 2020 ισοσκελισμένο. Ο κ. Υπουργός κατανόησε πλήρως τη δυσκολία της οικονομικής κατάστασης του Δήμου και δέχθηκε να συνδράμει, ώστε ο Δήμος Σαλαμίνας μετά από χρόνια να μπορέσει να συντάξει έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και να πατήσει επιτέλους στα πόδια του. Τα χρήματα αυτά δεν δίδονται για κανέναν άλλο λόγο παρά για να μπορέσει ο Δήμος να ανασάνει οικονομικά αποπληρώνοντας την συγκεκριμένη οφειλή».
Και καταλήγει: «Θέλω να ευχαριστήσω για μια ακόμη φορά τον Υπουργό Εσωτερικών κ. Θεοδωρικάκο για την κατανόηση που έδειξε αλλά και την Ελληνική Κυβέρνηση που απέδειξε ότι είναι δίπλα στους Δήμους της χώρας, αφού και με τον Ν. 4647/2019 επιχορήγησε με 40.000.000 ευρώ για εξόφληση υποχρεώσεων σε βάρος των δήμων από διαταγές πληρωμής και δικαστικές αποφάσεις.»
Ποιοι άλλοι Δήμοι είναι σε πρόγραμμα «εξυγίανσης»
Από το άνοιγμα του Λογαριασμού Οικονομικής Ενίσχυσης ΟΤΑ μέχρι σήμερα έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα εξυγίανσης και χρηματοδοτήθηκαν τα έτη 2017, 2018 και 2019 οι κάτωθι Δήμοι, με τα εξής ποσά:
Ο Δήμος Σαλαμίνας 9.302.774,30 € (Με βάση το πρόγραμμα συμφωνίας για το 2019 υπολείπεται να λάβει 4,1 εκατ. συν 2,4 για την ΕΥΔΑΠ, στα οποία αναφέρθηκε ο υπ. Εσωτερικών κ. Θεοδωρικάκος. Σύνολο 6,5. Όταν λάβει τα συγκεκριμένα χρήματα ο Δήμος Σαλαμίνας θα έχει εξοφλήσει όλα τα χρέη του και θα είναι καθαρός Δήμος. Θα μπορεί, δηλαδή, να ισοσκελίσει τον Προϋπολογισμό του και δεν θα έχει ανάγκη κάποια νέα Προγραμματική Συμφωνία Οικονομικής Υποστήριξης)
Ο Δήμος Αχαρνών 5.271.375,84 € (Τα 5,2 τα πήρε το 2019 και με βάση τη σύμβαση υπάρχει υπόλοιπο 13 εκατ. ευρώ, τα οποία πρακτικώς είναι αδύνατον να ληφθούν άμεσα στο σύνολό τους και να εξοφλήσει ο Δήμος)
Ο Δήμος Γόρτυνας 541.922,48 €, και για το 2019 επιχορήγηση ύψους 668.192,86 €. (Το πρόγραμμα συμφωνίας είναι ύψους 6,8 εκατ. ευρώ. Υπολείπονται 5.589.884,66 €)
Οι διαθέσιμες πιστώσεις του «Λογαριασμού Οικονομικής Ενίσχυσης ΟΤΑ», σήμερα ανέρχονται σε περίπου 35,5 εκ. ευρώ.
Τι λέει το ΥΠΕΣ
Στο ΥΠΕΣ θεωρούν ότι βασική υποχρέωση της κάθε κυβέρνησης είναι να στηρίζει τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στο ΥΠΕΣ υπάρχει, επίσης, και άλλος Λογαριασμός που αφορά την οικονομική ενίσχυση Δήμων, λόγω οφειλών που έχουν δημιουργηθεί από τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις. Η διαφορά με τον «Λογαριασμό Οικονομικής Ενίσχυσης ΟΤΑ» είναι ότι από αυτόν καλύπτονται αποκλειστικά δαπάνες δικαστικών αποφάσεων εναντίον των Δήμων που έχουν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό προκειμένου να μη ανατραπεί ο οικονομικός προγραμματισμός τους και να εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία των υπηρεσιών τους. Ο συγκεκριμένος λογαριασμός διαθέτει αυτήν την στιγμή περίπου 40 εκατ. ευρώ και προέρχεται και αυτός από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους των Δήμων.
«Συνεγγυητικό ταμείο»
Ο «Λογαριασμός Οικονομικής Ενίσχυσης ΟΤΑ» χρηματοδοτείται από τους ΚΑΠ. Δηλαδή είναι χρήματα των ιδίων των Δήμων. Πρόκειται ουσιαστικά για συνεγγυητικό ταμείο. Σε μια διασταλτική ερμηνεία θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι κάτι αντίστοιχο του Επικουρικού Ταμείου των Ασφαλιστικών Εταιρειών ή σαν ένα Ταμείο Αλληλεγγύης για τους χρεωμένους δήμους.